"Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết
Thành công, thành công, đại thành công"
Đó là những nhận định hùng hồn, sâu sắc, có tầm nhìn chiến lược rộng lớn, có nhãn quan chính trị sắc bén. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đại đoàn kết dân tộc bao gồm những vấn đề cơ bản sau đây:
Thứ nhất, theo Người, Đại đoàn kết dân tộc là Đại đoàn kết tất cả các thành viên trong đại gia đình dân tộc Việt Nam (dù thành viên đó sống ở trong nước hay ở nước ngoài), là Đại đoàn kết toàn dân thành một khối vững chắc trên cơ sở thống nhất một mục đích chung và thống nhất những lợi ích cơ bản (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 8, trang 113).
Người đã nhiều lần chỉ rõ rằng: "Nói tới Đại đoàn kết trước hết phải hiểu là đoàn kết đại đa số nhân dân, mà đại đa số nhân dân gồm công nhân, nông dân, bộ đội và các tầng lớp nhân dân lao động khác. Nói rộng ra, đây là Đại đoàn kết toàn thể nhân dân Việt Nam. Đó là gốc rễ, nền móng của Đại đoàn kết - nó cũng như cái nền của nhà, cái gốc của cây. Nền vững thì nhà vững, gốc tốt thì cây tốt". Qua đó, chúng ta có thể hiểu rằng, theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Đại đoàn kết nghĩa là Đại đoàn kết tất cả các dân tộc, các giai cấp, các tôn giáo, đoàn kết mọi giới (nam, nữ), mọi lứa tuổi, mọi vùng miền của Tổ quốc.
Thứ hai, Đại đoàn kết dân tộc có vị trí, vai trò quan trọng đối với cách mạng Việt Nam nó quyết định sự thành công của cách mạng.
Theo Người, "Đại đoàn kết dân tộc là tư tưởng xuyên suốt trong đường lối chiến lược cách mgang. Đại đoàn kết dân tộc không những là điều kiện tiên quyết, sống còn đối với sự nghiệp cách mạng mà Đại đoàn kết dân tộc còn là mục tiêu, mục đích, là nhiệm vụ hàng đầu mà cách mạng Việt Nam cần hướng tới và đạt tới. Đại đoàn kết dân tộc là một chiến lược cơ bản, nhất quán, lâu dài, là vấn đề sống còn, quyết định thành công của cách mạng. Đại đoàn kết dân tộc là một chiến lược nhằm tập hợp mọi lực lượng của đất nước nhằm hình thành và phát triển sức mạnh to lớn của toàn dân trong cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Đại đoàn kết dân tộc làm nên sức mạnh và là cội nguồn của mọi thành công".
Người đã nhiều lần nhắc đến vị trí, vai trò, tác dụng, hiệu quả của Đại đoàn kết dân tộc trong quá trình lịch sử của dân tộc Việt Nam: "Lịch sử nước ta đã dạy cho chúng ta bài học vô cùng quý báu là: Lúc nào dân ta đoàn kết muôn người như một thì nước ta độc lập, tự do như thời Lê Lợi, Trân Hưng Đạo, v.v... trái lại lúc nào dân ta không đoàn kết thì bị nước ngoài xâm lấn. Không đoàn kết thì suy và mất, có đoàn kết thì thịnh và còn" (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3, trang 257). Như vậy, Hồ Chí Minh đã rất coi trọng vị trí, vai trò của Đại đoàn kết dân tộc, coi đó là mấu chốt của mọi thắng lợi trong lịch sử Việt Nam.
Thứ ba, theo Hồ Chí Minh, lực lượng tham gia Đại đoàn kết dân tộc là toàn dân Việt Nam, trong đó nền tảng là sự liên minh chặt chẽ giữa công nhân, nông dân và trí thức.
Để phát huy sức mạnh của khối Đại đoàn kết dân tộc và nhân nguồn sức mạnh đó lên, Người chỉ rõ rằng phải luôn luôn coi trọng việc giác ngộ công nhân, nông dân, trí thức và các tầng lớp khác, kể cả những người trước đây lâm đường lạc lối nhưng đã biết hối cải để họ tham gia vào khối Đại đoàn kết dân tộc, bổ sung và phát huy vai trò của họ, làm cho họ trở thành động lực cách mạng quan trọng, trong đó sự liên minh giữa công - nông và trí thức là cơ sở, là cái gốc, là nền tảng của khối Đại đoàn kết dân tộc. Thực tế 90 năm qua đã cho thấy, sự liên minh giữa công - nông và trí thức không những là yêu cầu khách quan của cách mạng mà còn là yếu tố quan trọng và là một trong những nhân tố cơ bản quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Cũng cần nhấn mạnh thêm rằng Đại đoàn kết dân tộc trong tư tưởng Hồ Chí Minh là đoàn kết rộng rãi, mở rộng và tranh thủ tất cả những lực lượng mà ta có thể tranh thủ được: "Bất kỳ ai mà thật thà tán thành hòa bình, thống nhất, độc lập, tự do thì dù cho những người đó trước đây chống chúng ta, bây giờ chúng ta cũng sẽ thật thà đoàn kết với họ. Ai có đức, có tài, có sức, có lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân thì ta đoàn kết với họ" (Sđd, tập 9, trang 238).
Theo Người, Đại đoàn kết dân tộc phải đặt lợi ích tối cao của dân tộc và quyền lợi cơ bản của nhân dân lao động làm cơ sở lên trên hết, đồng thời phải kết hợp hài hòa giữa lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể, giữa lợi ích giai cấp và dân tộc, giữa lợi ích quốc gia và quốc tế.
Một luận điểm quan trọng nữa của Hồ Chí Minh trong vấn đề này, là sức mạnh của khối Đại đoàn kết dân tộc chỉ được phát huy khi khối Đại đoàn kết đó được tập hợp trong một mặt trận dân tộc thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Theo Người khi có Đảng lãnh đạo, khối Đại đoàn kết đó là có sức mạnh to lớn, trở thành lực lượng vô địch bởi họ được giác ngộ sâu sắc về mục tiêu, lý tưởng, được định hướng bởi một đường lối chính trị đúng đắn. Nếu không có Đảng lãnh đạo thì dù khối Đại đoàn kết đó có số đông tới hàng triệu người cũng chỉ là một số đông rời rạc, không có sức mạnh. Khi có Đảng lãnh đạo, khối Đại đoàn kết dân tộc mới có sức sống bền vững và trường tồn.
Thứ tư, theo Hồ Chí Minh, để thực hiện thành công Đại đoàn kết dân tộc, phải có phương thức cụ thể, phù hợp và hiệu quả. Phương thức đó là: Đảng phải tích cực tuyên truyền, giáo dục, vận động tất cả các tầng lớp nhân dân tham gia vào khối Đại đoàn kết toàn dân tộc.
Trong vấn đề này, Hồ Chí Minh đã nhiều lần chỉ rõ: "Việc quan trọng hàng đầu là nội dung tuyên truyền, giáo dục, vận động phải phản ánh đúng những tâm tư, nguyện vọng chính đáng và những lợi ích cơ bản của quần chúng nhân dân. Khi đã có được nội dung tuyên truyền tốt rồi thì lại phải chú ý đến việc sử dụng hình thức tuyên truyền sao cho phù hợp với từng đối tượng cụ thể, với từng giai đoạn cách mạng cụ thể. Phải luôn luôn chú ý đến tính hiệu quả của các hình thức tuyên truyền, vận động quần chúng vào khối Đại đoàn kết dân tộc. Phải đặc biệt coi trọng việc giáo dục tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc, các tôn giáo trong cộng đồng người Việt Nam (Sđd, tập 10, trang 131).
Suốt 91 năm qua, tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc là nguồn gốc sức mạnh của lòng dân, sức mạnh của tinh thần đại đoàn kết trong giờ phút quyết định vận mệnh của đất nước. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy tinh thần đại đoàn kết, nhân dân ta đã giành được thắng lợi vĩ đại trong cách mạng tháng Tám 1945, trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và đạt được những thành tựu quan trọng trong 35 năm của sự nghiệp đổi mới.
Phát huy truyền thống quý báu ấy, trong cuộc chiến đấu chống dịch Covid hôm nay, với tinh thần "chống dịch như chống giặc", dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã đoàn kết, đồng lòng, tạo nên sức mạnh tập thể, quyết tâm cùng nhau đẩy lùi dịch bệnh. Trước diễn biến phức tạp của tình hình, ngày 29/7/2021 Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ra lời kêu gọi toàn Đảng, toàn dân phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái của dân tộc, tạo nên sức mạnh để vững vàng vượt qua đại dịch: "Chúng ta đã cố gắng càng cố gắng hơn nữa, đã đoàn kết càng đoàn kết hơn nữa, toàn dân tộc muôn người như một quyết ngăn chặn, đẩy lùi bằng được không để dịch lan rộng, bùng phát trong cộng đồng". Hưởng ứng Lời kêu gọi của Đảng, hàng chục ngàn cán bộ, nhân viên y tế, các chiến sĩ quân đội đã không quản khó khăn, nguy hiểm đồng lòng xung phong vào tuyến đầu, vào những vùng tâm dịch để cứu chữa cho nhân dân. Lực lượng công an tăng cường chốt chặn, kiểm soát vùng dịch. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp, nhiều tổ chức, cá nhân, dù bị ảnh hưởng không nhỏ bởi dịch bệnh, vẫn sẵn sàng ủng hộ, đóng góp vào quỹ vacxin phòng chống dịch. Hơn lúc nào hết, những ngày qua, truyền thống đại đoàn kết, tinh thần tương thân, tương ái càng được thắp sáng và lan tỏa trong cộng đồng. Những "Siêu thị 0 đồng", những "Cây ATM gạo" được thiết lập ở giữa tâm dịch, những mớ rau, quả trứng, … được giao tận tay những người cách ly tại nhà… Qua đó, ta thấy rõ, tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc đã biến thành hành động cụ thể trong cuộc chiến đấu chống dịch bệnh hôm nay.
Giờ đây, dịch bệnh đã bước đầu được khống chế nhưng tình hình vẫn có thể sẽ còn diễn biến phức tạp, khó lường. Vì vậy chúng ta không được lơ là, chủ quan, mất cảnh giác, phải phát huy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần đại đoàn kết dân tộc, "mỗi người dân là một chiến sỹ" cùng đồng lòng, chung sức đẩy lùi dịch bệnh. Đó cũng là ý thức công dân, là trách nhiệm xã hội, là việc cần làm để thể hiện sự thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc trong cuộc sống hôm nay./.